Sommig voedingsnieuws krijgt verbazingwekkend weinig aandacht, terwijl je zou verwachten dat het de nodige opschudding teweegbrengt. Neem nou het onderzoek naar leefstijl en kanker, dat TNO heeft gedaan in opdracht van KWF Kankerbestrijding. Pas op 11 december kwam het in de pers, toen er een artikel over het onderzoek was gepubliceerd in het Tijdschrift voor Geneeskunde. Maar dat je beter niet te veel vlees en helemaal geen vleeswaren kunt eten, heb ik nergens terug gezien.
Het is voor het eerst dat is onderzocht wat de bijdrage is van verschillende leefstijlfactoren in Nederland op het krijgen van kanker. Daaruit blijkt dat naar schatting 37% is toe te rekenen aan een minder gezonde levensstijl. Dat komt overeen met ander onderzoek. Ook de leefstijlfactoren zijn bekend: roken, een ongezond voedingspatroon, overgewicht, alcohol, inactiviteit en overmatig zonnen vergroten het risico op (bepaalde typen) kanker. Bij een ‘ongezond voedingspatroon’ gaat het onder andere om te weinig groente en fruit eten en te weinig vezels. Tot zover geen verrassingen.
Wat mijn aandacht trok, was dat het eten van vlees en vleeswaren samen goed is voor 2,6% van het aantal nieuwe gevallen van kanker. Dat is weliswaar niet te vergelijken met het risico van roken (18,8%), maar meer dan het risico van te weinig beweging (2,1%) en te weinig groente en fruit (1,8%). Het Voedingscentrum heeft al langer 500 gram bereid vlees per week als bovengrens in zijn aanbevelingen opgenomen, evenals het advies geen verbrand vlees te eten – iets wat in dit TNO-onderzoek gek genoeg niet ter sprake komt. Maar het Voedingscentrum zegt tot nu toe niet expliciet dat bewerkt vlees of vleeswaren, zoals worst, salami, ham of rookvlees, slecht voor je zijn. Terwijl je ze volgens dit TNO-onderzoek maar beter kunt mijden.
Uit de Voedselconsumptiepeiling blijkt dat we in Nederland relatief veel rood vlees en vleeswaren eten. Gemiddeld consumeert een volwassen man in Nederland 136 gram vlees en vleeswaren per dag, en een vrouw 92 gram. Niet meer dan 20 tot 25 procent is ‘wit’ vlees, de rest ‘rood’. Daaronder valt niet alleen rundvlees, maar ook varkensvlees, schaap/lam en wild. Bij wit vlees gaat het om gevogelte en verder tamme konijnen.
Daar komt bij dat 40 tot 45 procent van het vlees dat Nederlanders eten bewerkt vlees is, en dan vooral bewerkt rood vlees. Daaronder vallen populaire, vette vleessoorten als worst, salami, gerookt spek en bacon, maar ook soorten die als mager en dus gezonder te boek staan, zoals (been)ham en magere knakworst. Bij mannen gaat het om 105 gram rood vlees per dag, en een vrouw 66 gram. Dubbel risico dus.
Het is een boodschap waar de meeste Nederlanders niet blij van zullen worden. Wat maakt rood vlees en bewerkt vlees, zoals vleeswaren, eigenlijk ongezond? Het TNO-onderzoek noemt dat het eten van meer dan 500 gram bereid vlees per week het risico op darmkanker verhoogt. Een mogelijke verklaring is dat het zogeheten heemijzer, de stof die rood vlees zijn kleur geeft, de darmwand kan beschadigen. Verder zouden mensen die veel rood vlees eten vaak weinig plantaardig eten, ‘waardoor ze minder profiteren van de gezonde eigenschappen van plantaardige voeding’. Dat roept vragen op, want dat is geen risico dat te maken heeft met vlees zelf, terwijl weinig groente en fruit eten op zichzelf al wordt meegenomen als risicofactor.
Wat betreft vleeswaren noemt het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF) op zijn site dat roken, drogen, zouten of conserveringsmiddelen kankerverwekkende stoffen kunnen doen ontstaan. Het Voedingscentrum stelt dat nitraat en nitriet, die veel gebruikt worden als conserveringsmiddel, omgezet kunnen worden in schadelijke nitrosamines. Een voedingsadvies blijft achterwege. Het WCRF is het meest expliciet: ‘Kies als hartig beleg op brood bijvoorbeeld voor kaas, vis, sandwichspread of houmous. Zorg voor variatie door ook eens rauwkost zoals komkommer of tomaat op brood te eten.’ Goed voornemen voor 2015?
Het eindrapport van TNO op de site van KWF
Artikel op de site van de Volkskrant met visuele weergave risicofactoren
Vind je dit artikel interessant? Je kunt het delen!
