Schijf van Vijf nieuwe stijl: houvast in tijden van ‘voedselverwarring’

Hierboven de nieuwe Schijf van Vijf.

Vandaag presenteerde het Voedingscentrum de nieuwe Schijf van Vijf. Het is nog steeds een cirkel met vijf vakken, maar de presentatie is heel anders. Wat opvalt zijn de tekeningen langs de rand in plaats van foto’s van voedingsmiddelen. Daarmee biedt de vernieuwde Schijf veel verbeeldingsruimte om de vakken naar eigen keus in te vullen en gezond te eten op een manier die bij je past.

Zo zag de Schijf van Vijf eruit.

Op z’n Surinaams, Marrokkaans, koolhydraatarm of vegetarisch bijvoorbeeld. Bij ‘De Schijf van Vijf voor jou’ zie je voorbeelden van dagmenu’s in woord en beeld die allemaal passen binnen de nieuwe richtlijnen.

Houvast in tijden van ‘voedselverwarring’
De Schijf van Vijf is hét voorlichtingsmodel in Nederland dat laat zien hoe je gezond kunt eten. De eerste schijf verscheen in 1953, in een tijd dat er nog voedselschaarste was. Nu hebben we te maken met ‘tijden van overvloed en voedselverwarring’, aldus directeur Gerda Feunekes. De Schijf van Vijf is er om mensen houvast te geven.
Een belangrijk verschil met de oude richtlijnen is dat er nog maar twee smaken zijn: een product past wel of niet binnen de Richtlijnen Schijf van Vijf. De indeling in ‘bij voorkeur’, ‘middenweg’ en ‘bij uitzondering’ is dus losgelaten. Streng, maar wel duidelijk.

Een heerlijke en uiteraard zeer gezonde lunch bij de presentatie van de nieuwe Schijf van Vijf.

Geen wijzend vingertje, maar praktische tips
Bij de ontwikkeling van de schijf zijn ook gedragsdeskundigen betrokken. En dat is duidelijk te merken in de insteek en toon van de voorlichting. Het wijzende ‘vingertje’ waarvan het Voedingscentrum nogal eens werd beschuldigd, is vervangen door een helpende hand. De insteek is: het Voedingscentrum schrijft niet voor, maar wil je helpen om gezonder te eten. Elke stap in de goede richting helpt. Zo kun je op de site op basis van vijf vragen je eigen uitdaging selecteren, zoals meer groente of fruit eten, minder suiker, meer volkoren en gezonde tussendoortjes. Je krijgt dan twee weken lang tips per e-mail om je daarbij te ondersteunen. Ook geeft het Voedingscentrum tips voor het omgaan met verleidingen.

Richtlijnen voor kleine en grote ‘zonden’
Binnen een gezond eetpatroon is er ruimte om hier en daar te zondigen. Het Voedingscentrum geeft nu ook richtlijnen voor hoe vaak je producten kunt eten die niet in de Schijf van Vijf passen. Per dag is er ruimte voor 3 tot 5 keer ‘iets kleins’ van een ‘niet-Schijf-van-Vijf-proof voedingsmiddel’ tussendoor of bij de maaltijd. Dat kan variëren van saus bij het vlees tot volvette kaas op brood in plaats van magere, of een koekje bij de koffie. Voor de ‘grote ongezonde dingen’ is 3 keer per week een goede richtlijn. Denk daarbij aan een glas frisdrank, pizza, chips, worst of cupcake.

Enkele opvallende verschillen én overeenkomsten
De Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad, die in november werden geïntroduceerd, zijn meegenomen in de nieuwe adviezen van het Voedingscentrum. Daarnaast is doorgerekend welke hoeveelheden voedingsmiddelen uit de verschillende vakken je nodig hebt om genoeg vitamines en mineralen en andere voedingsstoffen binnen te krijgen. Daar zijn de aanbevolen hoeveelheden op gebaseerd. Hierna enkele verschillen met de adviezen tot dusver.

Noten
De noten hebben nu ook een plekje gekregen in de Schijf van Vijf, in het vak met zuivel, vlees, vis en vleesvervangers. Om te profiteren van de gezondheidseffecten, is een handje per dag het advies. En dan ongezouten. Je kunt ze gebruiken als vleesvervanger, maar ze zijn ook ideaal als gezond tussendoortje of, in de vorm van pasta, als gezond beleg. Tenminste: zolang er niet te veel zout aan is toegevoegd.

Peulvruchten
Nieuw is ook dat de peulvruchten in het ‘eiwitvak’ staan. Dit past bij het advies om meer plantaardig te eten, en minder (bewerkt) vlees.

Brood en zuivel
‘Low carb’ eten kan prima volgens de Schijf van Vijf. Wel blijft het lastig brood achterwege te laten, omdat dit in Nederland een belangrijke bron van jodium is. Het meeste brood dat in Nederland wordt verkocht is gebakken met gejodeerd zout. Ook zuivel is in alle dagmenu’s vertegenwoordigd, inclusief kaas, zij het wel de magere variant (20 of 30+).

Koffie
Koffie paste altijd al in een gezond eetpatroon. Dat blijft zo. Wel zijn de adviezen nu afgestemd op type koffie. Kookkoffie en koffie gezet met de cafetiere vallen buiten de schijf, net als koffie en thee met suiker. Voor de liefhebbers (zoals ik): op basis van het gehalte cafestol is het advies voor espresso, koffie van cups en koffie uit een automaat 2 tot 3 kopjes per dag, tegenover circa vier kopjes voor gefilterde koffie, koffie van vloeibaar koffieconcentraat, gevriesdroogd poeder of papieren filters.

Meer weten? Kijk op http://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf.aspx

Zie ook:
Kansen voor een gezonder aanbod
De nieuwe Richtlijnen Goede Voeding